Guerrilla op Timor
Na de capitulatie van het KNIL streden groepen militairen door op Timor. Een van die guerrillastrijders was de Nederlandse militair P.J.H. Bessems, die naast de Japanners ook werd opgejaagd door Timorezen.
Bessems werd geboren in het Limburgse dorp Cadier en Keer. Hij vertrok in 1929 als beroepsmilitair naar Batavia (Jakarta). Vóór de Japanse bezetting was hij als sergeant van het KNIL gestationeerd in Malang. Bessems was onderdeel van de expeditie naar Dilly (Dili), een plaats in Oost-Timor. Die expeditie had als doel Timor te verdedigen bij een Japanse aanval.
De Australische, Britse en Nederlandse legereenheden moesten zich echter in de heuvels terugtrekken na de Japanse verrassingsaanval op 20 februari 1942. Na de capitulatie van het KNIL op 8 maart 1942 nam Bessems negen maanden deel aan de guerrillastrijd op Timor. De guerrilla’s vielen politieagenten in Japanse dienst aan, legden hinderlagen, spoorden militairen, wapens, munitie en radio-onderdelen op en maakten propaganda voor de geallieerden.
In augustus hield Bessems zich met een groep militairen schuil in de bergen nabij de plaats Bobonaro. Ze hadden het plan om in de nacht van 14 augustus door de Japanse linies te sluipen om zich aan te sluiten bij hun hoofdkwartier. De groep guerrillastrijders, van wie er die avond al twee vermist waren geraakt tijdens patrouille, vertrok in de nacht. De volgende ochtend kwamen ze aan in een dal en wonnen inlichtingen in bij een groep Timorese mannen. Zij wezen de guerrilla’s er op dat de Japanners vlakbij waren. De Timorezen raadden hen aan om door de rivier te lopen om de Japanners te omzeilen. Een kleine 20 man ging met de groep mee om de weg te wijzen. Dat de behulpzame Timorezen bewapend waren met speren en messen, maakte de guerrilla’s achterdochtig.
Het wantrouwen nam toe zodra de Timorezen aanboden om de veldzakken en wapens van de guerrilla’s te dragen. Uit het niets vielen de Timorezen de soldaten aan met hun messen en speren. Bessems liep een flinke verwonding door een kapmes op. Een medestrijder werd in zijn rug gestoken door een speer. Een aantal Timorezen werd neergeschoten en de aanvallers haasten zich weg.
Uiteindelijk bereikten Bessems en enkele medestrijders het hoofdkwartier. Op 11 december 1942 volgde de evacuatie van de guerrilla-eenheden naar Australië. Japan had hiermee de slag om Timor gewonnen.
