De Kaart van Indisch Verzet is een initiatief van het Arq Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld en Stichting Pelita. De kaart toont een impressie van verhalen van verzet gepleegd tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië (8 maart 1942 – 15 augustus 1945). De Kaart van Indisch Verzet is ontwikkeld naar het voorbeeld van de Kaart van Verzet, een initiatief van Netwerk Oorlogsbronnen.

Het startpunt van de productie van de Kaart van Indisch Verzet was een onderzoek in archieven van de Wet Indisch Verzet. Sinds 1986 hebben personen die tegen de Japanse bezetting verzet pleegden en door de fysieke of psychosociale gevolgen van hun oorlogservaringen minder of niet meer kunnen werken, recht op pensioen via de WIV. Het geraadpleegde archief is in bezit van Stichting Pelita, de Nederlandse welzijnsorganisatie voor de Indische en Molukse gemeenschap.

Wet Indisch Verzet

Voor dit project is de definitie van ‘verzet’ breed gehanteerd, met als uitgangspunt de definitie uit de Wet Indisch Verzet. In de WIV staat:

Voor de toepassing van het bij of krachtens deze wet bepaalde wordt verstaan onder:

a. verzet: activiteiten welke na de capitulatie van het Koninklijk Nederlandsch-Indisch Leger, anders dan in militair verband, werden verricht met het oogmerk door daad of houding afbreuk te doen aan de militaire of ideologische doeleinden van de bezetter zonder dat daarbij persoonlijk gewin of andere persoonlijke motieven een rol speelden en welke een zekere mate van duurzaamheid of intensiteit inhielden en waaraan voor betrokkene een duidelijk risico verbonden was;

b. deelnemers aan het verzet: zij die verzet hebben gepleegd tegen de vijandelijke bezettende macht van het Rijk in Azië.

De persoonlijke dossiers van WIV-aanvragers geven een unieke inkijk in veelal onbekende verzetsverhalen. Verhalen uit de dossiers zijn alléén gebruikt als daarvoor schriftelijke toestemming van nabestaanden is verkregen. Naast de verhalen uit het WIV-archief zijn ook gepubliceerde memoires van verzetsmensen en secundaire literatuur over het verzet in Nederlands-Indië gebruikt voor enkele verzetsverhalen.

Het anti-Japanse verzet dat op de kaart wordt getoond, werd zowel door burgers als militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) gepleegd, onder hen Europeanen, Indo-Europeanen en Molukkers. Op de Kaart van Indisch Verzet zijn ook Japan en Thailand te zien. Daar kwamen krijgsgevangen KNIL-militairen en marinepersoneel in verzet. De kaart is niet op schaal.

Aangezien het startpunt van de kaart de verhalen uit het WIV-archief zijn en Indonesische verzetsmensen niet onder de doelgroep van de WIV vallen, zijn verhalen over Indonesische verzetsmensen nog niet op de website meegenomen. Dit betekent niet dat alleen aan Nederland gelieerde personen in verzet tegen de Japanse bezetter kwamen. Ook groepen nationalistische Indonesiërs verzetten zich tegen het Japanse beleid. Tot mei 2019 worden door het Arq Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld nog meer verzetsverhalen aan de Kaart van Indisch Verzet toegevoegd. Daarbij zal ook aandacht zijn voor verzet van Indonesiërs tegen de Japanse bezetters.

Casusselectie

Bij het selecteren van de verzetsverhalen is uitgegaan van:
• Het vertellen van onbekende, persoonlijke verzetsverhalen in Zuidoost-Azië
• Het vertellen van enkele meer bekende, reeds gepubliceerde, verzetsverhalen in Nederlands-Indië
• Het tonen van de verscheidenheid aan soorten verzet en verzetsdeelnemers
• Het tonen van de uitgestrektheid en geografische spreiding van de verzetsactiviteiten over Zuidoost-Azië

De Kaart van Indisch Verzet toont een impressie van verschillende verzetsdaden gepleegd tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De Kaart biedt géén totaaloverzicht van verzetsdaden of verzetsmensen. Voor vragen of opmerkingen over de Kaart van Indisch Verzet mail naar info@pelita.nl.

Woordgebruik

Bij de beschrijving van de verzetsverhalen wordt bij plaatsnamen en namen van landen de spelling gehanteerd uit de tijd van de Japanse bezetting in Nederlands-Indië. Tussen haakjes wordt daarachter eenmalig de huidige naam voor de plaats of het land genoemd, bijvoorbeeld: Batavia (Jakarta)

Met dank aan:

Nabestaanden van verzetsdeelnemers.

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
www.rijksoverheid.nl/ministerie/vws

Beeldbank WO2
www.beeldbankwo2.nl

Fries Verzetsmuseum
www.friesverzetsmuseum.nl

Indisch Herinneringscentrum
www.indischherinneringscentrum.nl

Museon
www.museon.nl

Netwerk Oorlogsbronnen
www.oorlogsbronnen.nl

NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust- en genocidestudies
www.niod.nl

Stichting Moluks Historisch Museum
www.museum-maluku.nl

Verzetsmuseum Amsterdam
www.verzetsmuseum.org